Dziecięce liczenie

Umiejętności matematyczne, o które troszczą się rodzice i nauczycielki przedszkola nazywa się dziecięcym liczeniem. Zostały tak nazwane, by odróżnić je od tego, czego dziecko będzie się uczyło w szkole. Wszystkie przytoczone tutaj ćwiczenia są tylko podstawowymi wskazówkami, w jaki sposób kształtować umiejętność liczenia. Na ich podstawie można tworzyć dziesiątki różnych zadań, tak by interesowały one dzieci i nie nudziły im się zbyt szybko. Ćwiczyć najlepiej codziennie, przy każdej okazji i pamiętać, że umiejętności liczenia dziecko nie opanuje w krótkim czasie.

Ćwiczenie 1
Gdy dziecko zauważy jakiś ciekawy dla niego przedmiot, wyciąga w jego stronę rękę. Dorosły wskazuje ten przedmiot i nazywa go. Jeśli przedmiotów jest więcej, liczymy na głos: Jeden, dwa, trzy. Trzy piłki. Takie czynności powtarzamy wielokrotnie. Okazji do tego jest mnóstwo: na spacerze można liczyć drzewa, samochody, ludzi, pieski, z kolei w domu zabawki, książki, artykuły spożywcze.

Ćwiczenie 2
Rozpoczynamy od gestu wyodrębniającego obiekty do policzenia i powiedzenia np. Tu leżą lalki. Następnie pytamy: Jak myślisz ile ich jest? Ma to skłonić dziecko do skierowania uwagi na te obiekty i oszacowania ich liczby. Po tym jak dziecko powie np. dużo, mało, sto, siedem proponujemy, żeby policzyło. Ważne jest, by nie przeszkadzać mu w liczeniu, nie poprawiać. Jak skończy można powiedzieć: Popatrz jak ja liczę. Pomóż mi, policzymy razem. Kończąc liczenie akcentujemy ostatni liczebnik mówiąc: ..siedem, osiem, dziewięć. Jest dziewięć lalek.

Ćwiczenie 3
Ciekawą pomocą w nauce liczenia może być zaaranżowanie sytuacji z maskotką misiem, którego dziecko będzie uczyć liczyć. Potrzebne do tego jest kilkanaście kamyczków ustawionych w szeregu (bądź innych małych przedmiotów) oraz miś, za którego odpowiada dorosły.  Miś zaczyna liczyć kamyczki w taki sposób, że pokazując łapką kamyczki niektóre przeskakuje. Innym razem dotyka niektóre dwa razy, następnym razem z kolei zaczyna liczyć od środka i zawraca licząc jeszcze raz wszystkie kamyczki. Chodzi o to, żeby sprawdzić, czy dziecko dostrzega te błędy i czy poprawia misia. Jeśli nie, jest to znak, że trzeba powtórzyć jeszcze wiele razy ćwiczenia opisane wcześniej. Gdy dziecko poprawia misia i wyjaśnia jak należy liczyć, można przejść do bardziej zaawansowanych zadań.

Ćwiczenie 4
Ucząc dodawania i odejmowania trzeba zacząć od ćwiczeń, w których dziecko może manipulować przedmiotami. Należy położyć przed dzieckiem przykładowo kamyczki i poprosić, by je policzyło. Po dosunięciu lub odsunięciu kilku można powiedzieć: Masz sześć kamyczków, dodałem (odjąłem) ci dwa. Ile masz teraz? Policz. Takich ćwiczeń należy przeprowadzić wiele, zawsze ze zmianą ról, tak by dziecko układało podobne zadania dla misia. Ważne, by dorosły nie liczył w pamięci, tylko funkcjonował na poziomie dziecka.

Ćwiczenie 5
Następny próg, który stoi przed dzieckiem wiąże się z globalnym ujmowaniem liczby przedmiotów. Zadanie wykonujemy jak powyżej, lecz teraz pokazujemy dziecku, że nie musi już liczyć wszystkiego, wystarczy jeśli doliczy lub odliczy przedmioty. Przykładowo: Tu są cztery kamyczki (następnie dolicza) pięć, sześć, siedem. Jest siedem kamyczków.

Ćwiczenie 6
Trudną drogę od liczenia na konkretach do liczenia w pamięci łatwiej pokonać dziecku, ćwicząc się w liczeniu na palcach. Zadania zaczyna się od liczenia paluszków. Później dziecko pokazuje na palcach wyrzuconą na kostce liczbę kropek. Gdy już zostanie to opanowane, można przejść do dodawania i odejmowania. Dziecko prostuje lub zgina paluszki w zależności od działania. Ten okres pracy na zbiorze zastępczym utrzymuje się dość długo. Niektóre dzieci pomagają sobie w ten sposób jeszcze w drugiej i trzeciej klasie. Jeśli tego potrzebują nie powinno im się tego zakazywać, tylko wprowadzić więcej ćwiczeń.

mgr Magdalena Bojanowska
na podstawie książki E.Gruszczyk-Kolczyńskiej i E.Zielińskiej
Dziecięca matematyka: książka dla rodziców i nauczycieli.